Een professionele verkoper kan zijn aansprakelijkheid beperken, een gespecialiseerde verkoper niet
Eenmaal een product is verkocht, wil de verkoper vermijden dat hij aansprakelijk wordt gesteld voor gebreken aan de verkochte goederen en voor de nadelige gevolgen die de koper hierdoor leidt, zoals b.v. productieonderbrekingen, winstderving, etc. Minstens wenst de verkoper zijn verplichtingen dienaangaande te beperken tot hetgeen waartoe hij bereid is om tussen te komen, zoals b.v. herstel of vervanging van het verkochte goed.
Principe: aansprakelijk voor gebreken in verkochte goederen
In principe is de verkoper verplicht om de koper te vrijwaren voor de verborgen gebreken die zich na de verkoop manifesteren. Indien de verkoper de gebreken aan het verkocht goed kende, moet hij bovendien alle door de koper geleden schade vergoeden.
Enkele voorbeelden uit de praktijk:
- De verkoper van een onroerend goed verzwijgt schimmelvlekken ten gevolge van een vochtige muur;
- Verkoop van een machine waarmee steeds weer motorproblemen optreden na verkoop;
- Na verkoop en plaatsing van tegels ontstaan scheurtjes in die tegels;
- Een projectontwikkelaar die woningen met diverse verborgen gebreken verkoopt.
Exoneratieclausule als oplossing
Dit principe kan echter buiten spel worden gezet. In verkoopovereenkomsten of in algemene verkoopvoorwaarden kan u een zogenaamde exoneratieclausule opnemen: dit is een contractueel beding dat voorziet dat de verkoper geen vrijwaring moet bieden aan de koper wanneer gebreken opduiken na de verkoop. Met dergelijke clausule is de verkoper dus niet aansprakelijk voor verborgen gebreken in de goederen die hij verkocht heeft.
Exoneratie niet mogelijk voor de gespecialiseerde verkoper
Volgens gevestigde rechtspraak kan een verkoper zijn aansprakelijkheid niet uitsluiten wanneer hij zelf te kwader trouw is, m.n. wanneer hij zelf het gebrek kende bij de verkoop. De bewijslast rust bij de koper. Dit bewijs is niet altijd zo simpel te leveren.
Om enigszins aan dit probleem tegemoet te komen is de rechtspraak ondertussen zo ontwikkeld dat een verkoper, wanneer hij een fabrikant of een gespecialiseerde verkoper is, verplicht is de zaak zonder gebrek te leveren en alle maatregelen moet nemen om alle mogelijke gebreken op te sporen. Hij wordt zo vermoed kennis te hebben van het gebrek bij de verkoop. Ten aanzien van hen wordt de bewijslast dus omgedraaid. Die fabrikant of gespecialiseerde verkoper kan enkel zijn aansprakelijkheid uitsluiten wanneer hij kan aantonen dat het gebrek onmogelijk kon worden opgespoord.
Het was lange tijd onduidelijk of die omkering van de bewijslast gold voor elke professionele verkoper.
In zijn arrest van 15 januari 2021 heeft het Hof van Cassatie duidelijkheid gebracht. Naast de fabrikant kan ook de gespecialiseerde verkoper zijn aansprakelijkheid niet uitsluiten, ongeacht of die verkoper een professionele verkoper is of niet. Om te oordelen of een verkoper als gespecialiseerde verkoper moet worden beschouwd, moet worden gekeken naar de specialisatiegraad van die verkoper en de technische competenties van de verkoper in kwestie.
Het is aldus raadzaam aandacht te besteden aan de wijze waarop een onderneming zich profileert. Als gespecialiseerde verkoper dan wel als professionele verkoper… De vermelding van het ene of het andere zal de omvang van de aansprakelijkheid van de verkoper beïnvloeden.
Exoneratie niet mogelijk onder de tienjarige aansprakelijkheid van aannemer / architect
Onder de tienjarige aansprakelijkheid zijn aannemers en architecten gedurende 10 jaar aansprakelijk voor ernstige gebreken die de stevigheid van het gebouw of van een van zijn hoofdbestanddelen aantasten of in gevaar brengen. Deze aansprakelijkheid kan contractueel niet worden uitgesloten of beperkt.
Een afspraak tussen architect en aannemer om in geval van een gemeenschappelijke fout hun aansprakelijkheid te beperken tot hun aandeel in de schade, is evenmin geldig, zo bevestigde het Hof van Cassatie in zijn arrest van 12 februari 2021. Zij blijven bij gemeenschappelijke fout samen voor 100% van de schade aansprakelijk.
Benoit Beele
Managing Partner